SCUTUM

I.

SCUTUM

Graece θυρεὸς, Romanae armaturae genus, cuius latitudo curvae superficiei pedum duorum semis, longitudo pedum quatuor; maiori additi amplius quatuor digiti, duplici tabulato, glutino taurino, linteolo infuso compactum; exterior superficies vituli corio integebatur, hinnulive aut alius eiusmodi animalis. Circumferentia habebat ferreum munimen a summis imisque partibus, quo ensium ictus vehementiores tuto exciperet, terraeque adnitendo non corroderetur. Impactus erat Scuto ferreus umbo, qui ingentes sustineret ictus ac lapidum impetum sarissarumve quantumlibet violentum. Una cum eo ensis pendebat H ispaniensis ad dextrum femur etc. Ita Polybius l. 6. ubi Velitibus parmam, Hastatis, Principibus ac Triariis Scutum attribuit. Clypeum a Scuto distinguit Aldus Manutius, Ianumque Lascarim θυρεὸν Latine Clypeum reddentem carpit. quod Scutum quadratum esset, Clypeus rotundus, ex aere, minor Scuto, vide eum de Quaesitis per Epist. l. 2. Ep. 6. Dempsterus tamen in Rosin. l. 10. Antiq. Rom. c. 10. clypeos, cum umbonibus, parmis et Scutis rem eandem facit, quamquam et materiâ et formâ diflerre dicat. Idem omnium Graecorum scutarotunda, cum umbonibus fuisse, in itsque praemia sua milites gestasse, annotat ex Servio l. 1. et 3. Aeneid. Blancardus ad Curtium, l. 3. c. 2. num. 5. verba levibusque scutis cetrae maxime speciem reddentibus, ait: Scutum παρὰ τὸ σκύτος i. e. a corio, e quo factum recte contra Varronem et Isidorum defendit Lipsius; differt a Clypeis, quia hi εὔκυκλοι, ac Scuta longa, ut idem ex Marcellino ahisque probat. Cetras ῥομβοειδεῖς putant optimi Scriptores, quae levia dicuntur Scuta, quia gestari solita e loro de collo pendula, contra ictus aut tela incidentia, ac ut ad motus concussusque milites eslent promptiores: pro quo Scutorum genere, Peltam variis in locis Livius habet. Vide Lipsium Analectis ad Milit. Rom. l. 3. Dial. 1. Quod vero in scutis praemia sua milites gestasse ait Servius, explicat idem ad Aen. l. 7. v. 796, Ubi, fortium virorum scuta, picta: inertium et tironum pura esse consuevisse, tradit. Hinc Virgilius, ignavi cuiusdam parmam albam, loco cit. Statius contra viri fortis Capanei nigrum umbonem, Theb. l. 10. memorat. Utque gloriosum, multis vulneribus scutum habuisse perfossum, sic illud abiecisse in pugna, summum habebatur dedecus, M. Anton. Muretus Var. Lect. l. 9. c. 2. Porro, in clypeo vel Scuto suo efferri, unicus Ducum in acie vulneratorum vel occisorum honor fuit. Virg. Aen. l. 10. v. 506.

--- --At socii multô gemitu, lacrimisque

Impositum scuto referunt Pallanta frequentes.

Etiam inaugurandos Imperatores Scutc vel Clypeo insidere, lapsâ Rep. moris esse coepit, ut diximus supra, in voce Clypeus. Germanorum Gallorumque Scuta ingentia, longosque et graves olim gladios fuisse, notat A. Thysius ICtus ad A. Gellium l. 9. c. 13. Qualia Albesia, apud Festum l. 1. quibus Albenses utebantur, quaeque eliam decumana dicta, quod essent amplissima, uti decumani fluctus. Vide Auctores retro laudatos, ut et supra, voce Pavisarii, ubi Scutis grandioribus, quae παβέτζια Scriptoribus Byzantinis, tectos milites hostes impugnâsse, eorumque seriem in navigiorum marginibus quoque exponi consuevisse, vidimus: nec non voce Targa. Apud eosdem Germanos, Scutum reliquisse praecipuum flagitium fuit, teste Tacitô in German. c. 6. quod et de Romanis legimus, apud Plautum in Trinummo, Actu 4. sc. 3. et Graecis, apud quos proin Ρἱψάσπιδες infames habiti. Scuta porro genibus illidebant vel hastis feriebant olim milites, horrendo utrumque fragore, quorum illud prosperitatis, hoc irae ac doloris indicium erat, Amm. Marcellin. l. 15. Cum scuto et fuste contendebant Campiones, uti dictum in hac voce: vide quoque supra, ubi de Scuti iactatione; uti de quinque Scutis, in Portugalliae Regum insignibus, supra; et plura hanc in rem apud Car. du fresne Not. ad Alexiadem, ubi veterum Gallorum Francorumque scuta trigona fuisse, inter alia, ostendit. Hinc Scutagium, apud medii aevi Scriptores, militaris servitii species, quâ tenebatur quisque dominum suum in bellum contra Scotos propriis impensis, 40. dies sequi, vide Covvellum, Rastallum, Littletonem, alios Britannicos Scriptores, nec non praefatum Auctorem in Glossario.

II.

SCUTUM

idem cum clypeo, in quo pictae olim imagines pectore tenus, quas Thoracidas vocavit Walafr. Strabo de Rebus Eccl. c. 8. Cuiusmodi scuta describit Paulus Silentiarius in ἐκφράσει ae dis Sophianae Part. 2. v. 198.

---- ---- Ι῎σον γε μὲν ὀμφαλοέςςῇ

Α᾿σπίδι μεςςατίοι???ι τύπον κοιλῄνατο χώρους

Σταυρὸν ἀπαγγέλλου???α etc.

Vide Salmas. ad Tertullian. de Pallio, Histor. Aug. passim et Nic. Alemannum de Lateranensibus Parietinis: nec non supra in voce Clupeus seu Clypeus, et infra Surravia. Plura vero de aliis vocis huius, inprimis apud Feudistas, significatibus, apud Car. du Fresne in Glossario.

III.

SCUTUM

moneta Regum Francorum, sic appellata, quod in ea descripta essent Franciae in scuto insignia. Haec ex auro primum fuêre, et quidem sub Philippo VI. primum cusi sunt Denarii auri puri cum scuto, Gall. Demers d'or fin a P Escu, vulgo Scuta prima, Gall. Escus premiers, dicta, in quibus Rex in Cathedra sedens, sinistra scutum liliatum, ensem dextrâ tenet, pretii 20. fol. Turon. A. C. 1337. Sub eodem dein prodierunt Denarii auri cum Scuto itidem, pretii 15. sol. Paris. vulgo Secunda Scuta, Gall. Escus deuxiemes, dicta, A. C. 1347. Sub Carolo VI. cusi sunt Denarii auri puri, dicti Escus la Couronne, vulgo Vetera Scuta, in quibus effictum Scutum coronatum, tria lilia comprehendens, cum cruce admodum variegata, pretii 22. sol. 6. den. Turon. A. C. 1384. Item Scuta cum corona. Gail. Escus a la Couronne petits, cum iisdem figuris, pretii 15. sol. Turon. A. C. 1417. Porro Scuta Galeata, Gall. Escus Heaumez a 3. fleurs de lys, simplicia et duplicia, in quibus efficta galea coronata, cui imminet maius lilium, apicis vice, A. C. 1619. etc. Sub Ludovico XII. prodierunt Scuta cum Histrice, Gall Escus au Pore espic, in quibus binae histrices scuti latera ambiunt, in aversa parte crux visitur, in muris Pontici vellus desinens, inter binas hiserices, et bina L. pretii 36. sol. 3. d. Turon. A. C. 1507. Sub Francisco I Scuta sim lia; item Scuta cum parva cruce, Gall. Escus a la petite Croix, pretii 45. solid. turon. A. C. 1540. Sub Henrico II. Scuta cum Sole, Gall. Escus an Soleil, in quibus locô crucis Rex expressus est, pretii 46. sol. Turon. Sub Carolo IX. itidem, sed absque ulla effigie, pretii 65. sol. A. C. 1577. Et quidem hôc annô, abolitis rationibus seu numerationibus ad Libram, introductae primum sunt ad Scuta, quorum pretium fuit 66. sol. Turon. usque ad ultimum Decembris, et deinceps 60. solid. Ex

argento vero, primus Albos Denarios cum Scuto, Gall. Blans Deniers a l'Escu, cudit Carolus VI. cum cruce scil. maiore pedata inter binas coronas et bina lilia, cum Inscr. SIT NOMEN etc. et in postica, cum scuto liliato, et Inscr. KAROLUS. FRANCORUM. REX. A. C. 1384. Cum binis dein Scutis Franciae et Angliae prodierunt, sub Henrico VI. Rege Angliae et Galliae Blans Demers a 2. Escus de France et d'Angleterre. Sicut Quadrantes Cutorum, Gall. Quarts a'Escu, et Octava pars Scuti, sub Henrico III. etc. de quibus omnibus vide Car. du Fresne in voce Moneta.